Örnek: Öğretmen çemberin başında oturuyor ve ‘Size şimdi trenlerle ilgili bir kitap okuyacağım’ diyerek okuma zamanına başlıyor. 16 meraklı çocuğun gözleri ona bakıyor. İkinci cümlenin yarısında hikaye bir düşme sesiyle kesiliyor. Birkaç kafa sesin geldiği yere dönüyor. Öğretmen bir saniye duruyor, sonra okumaya devam ediyor. İkinci sayfaya geçildiğinde aynı yerden kırkırdama sesleri gelmeye başlıyor, sonra da fısıldama sesleri yükseliyor. İlk önce gözleriyle çocukları uyaran öğretmen artık sinirlenmeye başlıyor ‘Berk, sessiz bir şekilde oturup burayı dinler misin?’ diyor. Beş dakika sonra ‘Öğretmenim, Berk bana vuruyor!’ diye bir ses geliyor. Biraz sonra kıpırdamalar, itişmeler ve hareketlenmeler başlıyor. Biraz sonra birisi ‘Öğretmenim! Berk ayaklarını üstüme koyuyor’ diyor. Bu dakikadan sonra konsantrasyon düşmüş, öğretmen sinirlenmiş ve çocuklar öğretmeni dinleyemez bir duruma gelmişken öğretmen kitabı kapatıyor, sıkıntı ve sinir içinde ‘Grup zamanınız bitmiştir.” diyor.
Grup halindeki etkinlikleri yönetmek, özellikle kalabalık sınıflarda, öğretmenler için zaman zaman zorlu bir görev olabilmektedir. Öğretmenler ne kadar sevecen ve anlayışlı olmak isteseler de bazen sınırları zorlayan birkaç çocuk yüzünden, otoriter davranabilirler.
Bu örnek olaydaki Berk gibi, sınıfta çok hareketli çocuklar olabilir. Onları idare etmeye çalışırken etkinlikler yarıda kalabilir. Eğlenceli ve öğretici olması gereken bu zamanlar tüm sınıf için zor geçebilir.
Grup etkinlikleri gerekli ve önemli zaman dilimleridir. Bu etkinliklerde hep beraber şarkı söylenir, kitap okunur ya da oyun oynanır; çocuklarla tek tek ilgilenilmesi mümkün olmayabilir. Çocukların grup etkinliklerinden sessizce oturmak, arkadaşlarını dinlemek, sıra beklemek ve diğer insanlara saygı duymak gibi öğrendikleri birçok sosyal beceri vardır.
Sınıfta düzeni bozan çocuğun davranışlarında sorulması gereken birkaç soru vardır:
- Çocuk grup etkinliklerini ya da sınıf düzenini nasıl bozuyor? (kıkırdayarak, konuşarak, grubu ya da sınıfı terk etmeye çalışarak, yanındakilere sataşarak, gürültü yaparak)
- Çocuk kiminle beraberken grubu rahatsız ediyor? (yalnız, nelli bir çocuğun ya da çocukların yanında, başkalarını da teşvik ederek onlarla birlikte)
- Çocuk hangi tür etkinliklerde sınıf düzenini bozuyor? (müzik, hareket, serbest zaman)
- Çocuk grup etkinliklerini bozmadan hemen önce ne oluyor? (çocuğun dikkati dağınık, bir yetişkinin yanında, arkadaşlarının yanında, onu izleyen bir yetişkin var)
- Çocuk düzeni bozmaya başladıktan sonra ne oluyor? (diğerleri de ona katılıyor, çocuğun durması istenince üzülüyor, sessizleşiyor ya da daha da rahatsız edecek şeyler yapıyor)
Yukarıdaki sorular ile gözleminizi tamamlayın. Çocuğun davranışından önce olan ortamı, çocuğun duygusunu, davranışın ne olduğunu ve çocuğun bu davranışı yaparak ne kazandığını bularak çocuğun bu davranışı neden yaptığını anlayabilirsiniz. Her çocuk değişik nedenlerden dolayı bu gibi davranışlar yapıyor olabilir. Bu yüzden, nedenlerini anlamaya çalışarak durumu çözebilirsiniz.
Müdahale:
-
Etkinliklerde herkesin ilgilendiği konuları ve sevdiği oyunları seçmek çok önemlidir. Bu sayede çocuklar etkinliklere katılmaya daha istekli olurlar.
-
Etkinliklerin çocuğa uyumu önemlidir. Eğer etkinlik çocuğa zor, kolay, sıkıcı, vb. geliyorsa çocuk o gruba katılmak istemeyecektir.
-
Etkinliklerin zaman planlaması da bir o kadar önemlidir. Çocukların fiziksel durumlarına, yorgunluk veya açlık gibi durumlarına göre planlama yapılması faydalı olur.
-
Çocukların etkinliğe aktif katılımlarını sağlamak da önemlidir. Bir hikayeyi canlandırmaları, yarıda bırakılan hikayeyi tamamlamaları ya da devamında neler olabileceği konusunda soru-cevap üzerinden yapılan konuşmalar etkinliği interaktif hale getirir.
Bakınız: http://www.acevokuloncesi.org/etkinlikler/motor-gelisim/125-misirlar-patliyor
-
Çembere düzenli bir şekilde oturabilir, en hareketli olan çocukları yanınıza oturtabilir, ya da bu çocuklara kitabı tutması veya sayfaları çevirmesi gibi daha aktif roller verebilirsiniz. Çok hareketli iki çocuğu birbirlerinden ayırmak veya dikkat dağıtacak oyuncakların etkinliğin yapıldığı yerden uzakta olmasına dikkat edebilirsiniz.
-
Çocuklar arasındaki bireysel farklılıkların farkında olmak da önemlidir. Bazı çocukların dikkat süreleri daha kısa olabilir. Bu da onların çok kısa süre içerisinde dağılmalarına neden olabilir. Bu çocuklar sessiz ve oturarak yapılan etkinliklere katılmakta zorlanabilirler.
-
Çocukların sosyal duygusal gelişimlerini destekleyecek, duygularının farkında olmalarını ve hareketlerini kontrol edebilmeyi öğrenebilecekleri etkinlikler yapılabilir.
Bakınız: http://www.acevokuloncesi.org/etkinlikler/ozbakim-becerileri/161-tehlikenin-farkindayim
-
Eğer çocuğun yaptığı, istenmeyen davranış tehlike yaratmıyor ise görmezden gelinebilir. İlgi verilidiği taktirde bu davranışlar bazen çözümlenemeyebilir.
Sınıfta eğitimin sağlanması için herkesin konsantrasyonunun tam olması önemlidir. Herkese eşit fırsat verilen bir ortam sağlanması gereklidir. Sınıf düzenini bozan çocukların herkesin dikkatini üzerlerine çekmeleri nedeniyle, daha sessiz çocuklar yeterli ilgiyi göremeyebilirler. Bu da onların daha arka planda kalmalarına neden olabilir. Bu yüzden sınıf içerisinde şitlikçi bir tutuma sahip olmak çok önemlidir.