“Nesneleri tanıyabilmek için, kişi onlarla uğraşmalı, onlarda değişiklik yapmalı, yerini değiştirmeli, birleştirmeli, ayırmalı,tekrar birleştirmelidir. Bilgi, kişinin nesnelerle olan ilişkilerinden doğar” – Jean PIAGET
High/Scope Eğitim Yaklaşımı, 1962 yılında ABD’de David P. Weikart ve meslektaşları tarafından geliştirilen ve bugün dünyanın bir çok ülkesinde uygulanmakta olan bir okul öncesi eğitim yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın oluşturulmasına Piaget’in kuramları rehberlik etmiştir.
Bu yaklaşımda çocukların en fazla kendi kendilerine planlayıp uyguladıkları etkinliklerden öğrendikleri anlayışı esastır. Bir diğer deyişle, High/Scope Programı erken çocukluk eğitiminde “etkin öğrenme” kavramını temel alır. Çocukların kendi tercihlerini yapmalarına, karar alma mekanizmalarının geliştirilmesine, sorumluluk almayı öğrenmelerine, öz disiplin ve yeteneklerinin geliştirilmesine destek verilir. Çocukların yaratıcı, girişken, sorgulayıcı, kendini rahatça ifade edebilen, başkalarının görüşlerine açık bireyler olarak yetişmeleri teşvik edilir. Bunun sonucunda da çocuğun dil gelişimi (dili kullanma becerisi-kendini ifade yeteneği-düşünme süreci vs) gelişir.
High/Scope programının günlük planı temizlik, küçük ve büyük grup faaliyetleri, planla-çalış-değerlendir sıralamasından oluşur.
Planlama Zamanı
Planlama Zamanı – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkezi
Planlama zamanında öğretmen ve çocuklar yerde veya masanın etrafında toplanıp her çocuğun çalışma zamanında neler yapmak istediğini ve nasıl yapacağını konuşurlar. Çocuklar çalışma zamanlarını nasıl değerlendireceklerine kendileri karar verirler. Öğretmen çocuğun yapmak istediği şeyi söylemeye veya göstermeye teşvik ederek ve işi kafasında daha iyi canlandırmasına, geliştirmesine yardım eder.
Çocuklar plan yapmaya başlarken her zaman ne yapmak istediklerini bilemeyebilirler. Öğretmen çocuğun sınıf içindeki olanakları görmesine yardımcı olur, bazı durumlarda ise çocuğun ilgi alanlarına uygun plan seçenekleri sunar.
Çalışma Zamanı
Evcilik Köşesinde Oyun – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkezi
Çalışma zamanı çocukların planladıkları şeyleri uyguladıkları, oyun oynadıkları ve problemleri çözdükleri bir zaman dilimidir. Gerek bağımsız olarak gerekse diğer çocuk ve yetişkinlerle beraber çalışırken çocuklar bir amaca yönelik olarak ve dikkatlerini yoğunlaştırarak oyunlarını oynarlar, karşılaştıkları problemleri çözerler.
Öğretmenin çalışma zamanı içindeki rolü, çocukların bilgiyi nasıl topladıklarını, arkadaşlarıyla nasıl ilişki kurduklarını ve karşılaştıkları problemlere nasıl çözüm bulduklarını gözlemlemektir. Sonrasında problem çözme konusunda çocukları teşvik etmek ve onlara yol göstermek amacıyla faaliyetlere katılır.
Toplanma Zamanı
Toplanma Zamanı – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkezi
Toplanma zamanında çocuklar çalışma zamanı sırasında kullandıkları oyuncak ve malzemeleri yerlerine koyar, tamamlanmamış projelerini ortadan kaldırırlar. Sınıf, çocukların kendi başlarına toparlayabilecekleri biçimde düzenlenmiş olmalıdır. Malzemelerin tümü çocukların erişebileceği açık raflara yerleştirilmiş ve tüm malzemeler etiketlenmiş olmalıdır. Burada amaç çocuğun yaşadığı çevrenin sorumluluğunu ve düzenini korumasını üstlenmesidir.
Hatırlama Zamanı
Hatırlama zamanı, planla-çalış-değerlendir çevriminin son evresidir. Her çocuğun çalışma zamanı içinde yaptıklarını çeşitli yollar ile anlatması, göstermesi veya temsil etmesini içerir. Çocuklar yaptıklarının resmini çizebilir, yaptıklarını şarkı, pandomim ile anlatabilirler. Özellikle küçük gruplarda yapılan hatırlama zamanlarında çocuklar birbirlerinin yaptıkları ve değişik ifade yolları hakkında fikir edinme fırsatı bulurlar ki bu sayede bir sonraki seferde kendileri için yeni planlar oluşturabilirler.
Hatırlama zamanı sayesinde çocuklar planlama, çalışma ve hatırlama zamanları arasındaki ilişkiyi kurar ve kendi hareketlerinden sorumlu olmayı öğrenirler.
Küçük Grup Zamanı
Müzik Eşliğinde Dans – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkez
High/Scope yaklaşımındaki küçük grup zamanları çocukların ihtiyaçlarına, yeteneklerine ve ilgilerine göre yönlendirililir, kesin ve belirlenmiş bir ders programı izlemez. Küçük grup zamanında aynı küçük çocuk grubu her gün aynı yetişkinle buluşur. Çocuklara kullanacakları malzemeler verilir, bunları nasıl kullanacakları hakkında seçimler yaparlar ve ne yaptıkları hakkında gerek birbirleriyle gerekse başlarındaki yetişkinle sohbet ederler.
Büyük Grup Zamanı
Çember Zamanı – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkezi
Tüm çocuklar, bir yetişkinle birlikte oyun oynamak, şarkı, tekerleme söylemek, dans etmek, müzik aleti çalmak, özel bir olayı veya konuyu konuşmak için bir araya gelirler. Bu zamanda çocuklar büyük bir grubun parçası olmayı, fikir dinleyip yeni fikirler önermeyi, sıra beklemeyi ve paylaşmayı öğrenir. Çocuk grup içinde bazen bir lider bazen bir izleyici olunabileceğini keşfeder.
Büyük grup zamanı ayrıca öğretmenin çocuklara bir mesaj verebileceği önemli bir olayı aktardığı, sınıfa gelen yeni bir şeyi tanıttığı bir zaman olarak da değerlendirilebilir.
Açık Hava Faaliyetleri Zamanı (Bahçe Zamanı)
Bahçe Zamanı – Tilki Tilki Saat Kaç? – İstanbul Robert Çocuk İnceleme Merkezi
Bahçe zamanı çocukların koştuğu, zıpladığı, tırmandığı, bir şeyleri itip çektiği, taşıdığı, ve bağırdığı bir zamandır. Bahçe zamanında çocuklar etraflarını inceler, kumu, toprağı, ağaçları, çiçekleri, çimeni gözlemleyip araştırır. Sınıfın içerisine oranla daha serbest bir ortamın bulunması sessiz çocukların bile dışarıda daha serbest davranmalarına sebep olur. Sınıf içerisinde çok hareketli olan çocuklar ise daha büyük bir alanda hareket ettikleri için daha mutlu olurlar. Bahçe zamanı hem çocukların hareket ettiği aynı zamanda da öğrenmeye devam ettikleri bir zamandır.
High/Scope Eğitim Yaklaşımının farklı gelişim alanlarına değinen çok sayıda temel deneyimleri bulunmaktadır. Bu temel deneyimler şu ana başlıklar altında toplanmıştır: Etkin Öğrenme, Yaratıcı Temsil, Dil, Toplumsal ve Sosyal İlişkiler, Hareket, Müzik, Sınıflandırma, Sıralama, Sayı, Alan, Zaman.
Temel deneyimler, çocukların nasıl öğrenip gelişim gösterdikleri ile ilgili bilgilere dayanan öğretme faaliyetleri için temel oluşturur. Öğretmenin çocukların gelişim yolunda kaydettikleri ilerlemeyi ölçmesine yardımcı olur.
Temel Deneyimleri görmek için tıklayınız.
Temel Deneyimler Nasıl Kullanılır?
- Temel deneyimler sınıfın düzenini ve malzemelerin seçimini belirler. Çocukların temel deneyimleri gerçekleştirmelerine fırsat sağlayabilecek çeşitli malzemeler sınıfta toplanır.
- Temel deneyimler öğretmenlerin çocukların sınıfta yaptıklarından bir anlam çıkarmasına yardımcı olur.
- Günlük planlamayı belirler. Faaliyet ve öğretme stratejileri geliştirmek için kullanılır.
- Temel deneyimler öğretmenlerin olayları çocuğun gözüyle görmesini sağlar.
- Temel deneyimler öğretmen-veli ilişkilerini yönlendirir. Öğretmen velileri çocukları hakkında bilgilendirirken temel deneyimlerden faydalanabilir.
Kaynakça: Hohmann, M. & Weikart, D. P. (1995). Educating young children. Ypsilanti, MI: High/Scope Press.