Temel İlkeler

Çocuklar en çok sınıfın içindekı ısı uygunsa, hava temizse ve ışık yeterliyse rahat ederler. Hem dışarıda hem de içeride suya ve lavaboya yakın olmak da hem sağlık hem de onların rahatlığı açısından önemlidir.  Aynı şekilde, bahçede tüm yıl süresince çocukların rüzgardan ve kuvvetli güneşden korunabilecekleri bir alanları olmalıdır.

Rahatlık dendiğinde eğitimciler tarafından düşünülmesi gereken, fiziksel rahatlık kadar, duygusal rahatlık da olmalıdır. Sınıf ortamının çocuklarda uyandıracağı duygu ve düşünceler aşağıdaki gibi olmalıdır:

• Burası güzel, iyi bir yer
• Ben buraya ait hissediyorum
• Bu ortama güvenebiliyorum
• Bu ortamda yeni fikirler geliştirip, onları rahatlıkla deneyip, çevremdekilerle paylaşabilirim

Bunları sağlamak için öğretmen;

• Sınıfta güvenli bir fiziksel ortam yaratmalı,
• Çocukların birbirlerine zarar verdikleri durumları engellemelidir.

Düzen: Düzenli bir ortam çocuklar için daha çekicidir ve böylece çocuklar kendi ilgilerine hitap edecek malzemeleri daha rahat farkedebilirler.

Boyut: Sınıfın çekici olması için düzenlemede çocukların boyutu da göz önüne alınmalıdır. Siz de eğitimci  olarak, sınıfta yere oturup etrafınıza bakabilirsiniz.  Böylece, bir çocuğun boyundan sınıfın nasıl göründüğü ile ilgili daha çok fikriniz olabilir.

Temizlik: Düzenli ve temiz bir sınıf da çekici bir öğrenme ortamına etki eden faktörlerdendir. Bir sınıfı özellikle temizlik açısından çekici kılmak konusunda çocukların da üstlerine düşen pek çok şey vardır. Bu süreci öğrenmeleri de önemlidir. Tüm bu düzeni ve temizliği öğrenme sürecinde, çocukların malzemeleri kendilerinin kaldırmalarına ve bu alışkanlığı kazanmaları konusunda desteklenmeleri gerekmektedir. Alanların yüzeylerinin temiz tutulması da (masalar, yerler) çocuklardan beklenir. Kirli-dağınık bir etkinlikten sonra çocukların o bölgeyi kendilerinin temizlemesine fırsat verilmelidir. Bunu hatırlatacak işaretler/semboller  de o alana koyulabilir.

Sadelik: Gereksiz tüm objeleri kaldırabilirsiniz. Odada görünür olan tüm malzemelerin çocuklar için bir amacı ve anlamı olması gerekmektedir. Her bir malzeme için, “Bu malzeme ile neyi gerçekleştirmeyi amaçlıyorum?” ve “Bu malzemenin amaca etkisi var mı?” sorularına net bir cevabınızın olması gerekmektedir. Aynı şekilde çocukların yaptıkları ürünleri de, yenileri geldikçe değiştirmeniz de dinamik bir sınıf için önerilir:

Çocukların kendi ürünlerinin (resimler, 3 boyutlular vb.) sınıfta olması onların hem sınıfı daha çok benimsemelerine hem de o ortamın çocuklar için daha “güzel” görünmesine yol açacaktır.

Bitki - Hayvanlar: Bahçedeki ve sınıftaki ortamın da çocukların güzellik anlayışlarına katkısı büyüktür. Bitkilerin/çiçeklerin ekilebileceği küçük alanlar, duvarlarda büyüyen sarmaşıklar, doğal/kokulu bitkiler ve çiçekler çocukların  merakını arttırır ve duyularına hitap eder. Çocukların bu bahçeyi ve bu düzeni sürdürmek için rollerinin olması önemlidir. Bitkileri sulayabilir, etraftaki çöpleri toplayabilirler. 

Eğitimciler olarak çocukların merak ve ilgilerini sınırlamayan ve özgürce hareket edebilecekleri güvenli ortamlar sunmakla yükümlüyüz.  Doğru hazırlanmış bir fiziksel çevre, çocuğun güvenlik ve emniyetini sağlamakta, ruhsal ve fiziksel açıdan sağlıklı olmasına yardımcı olmaktadır. Çocuklar içinde bulundukları çevre ile yakından etkileşim içindedirler ve bu sırada olası tehlikelerden habersizdirler.

Bunun için ne yapılmalı? 

Öncelikle kurum/kuruluş çocukların sağlığı ve güvenliği için tehlike yaratmayacak ve ulaşıma elverişli bir yerde kuruludur: Kurum içinde olduğu kadar kurum dışında da çocukların sağlığını ve güvenliğini tehdit eden durumlar olabilir. Bu durumların yaşanmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.

• Kurumun/kuruluşun bulunduğu yer, trafik yönünden çocukların geliş ve gidişlerine uygun ve emniyetlidir.
• Çocukların oyun alanının dışında binaya ait bir otopark vardır.
• Kurum/kuruluş binasında veya bitişiğinde fırın, patlayıcı ve yanıcı madde satan veya depolayan bir işletme, baz istasyonu vb. yoktur. 
  
  

Ortam Çocuklar için Güvenli Hale Getirilmeli:
Kurum içinde güvenlik için gerekli tedbirler alınmalı. Bu, çocukların zarar görmesini ve olası kazaları engellemek için önemli ve gereklidir. Güvenli bir ortamın göstergeleri nelerdir?

• Çocuklar için güvenlik kuralları vardır.
• Açık ve kapalı alanda bulunan mobilya ve malzemelerin çocuklar için tehdit oluşturmaması amacıyla gerekli önlemler alınmıştır. 
• Isıtma sistemi ve merdivenler tehlike oluşturmayacak şekilde korunaklıdır.
• Sınıf/oda kapıları, balkon kapıları ve pencereler çocuklara uygun emniyet sistemine sahiptir.
• Küçük yaş grupları için sabit ve kenar koruyuculu karyola kullanılır.
• Serviste ve servise inip binerken çocuklara yardımcı olacak bir yetişkin her zaman vardır.
• Okulda ilk yardım eğitimi almiş personel var.
• Fiziksel yaralanma durumunda aileler bilgilendirilir.
• Kurumda/kuruluşta, giriş çıkışlar denetlenir.
• Çocuklar velisi tarafından yetki verilen kişilere teslim edilir.

Acil durumlar için gerekli önlemler alınmalı ve gerekli uygulamalar yapılmalı: Güvenliği sağlamanın önemli şartlarından biri de acil durumlara hazır olmaktır. Doğal afetler veya yangın, salgın hastalık gibi acil durumlar için gerekli tedbirlerin önceden alınmış olması, gerekli uygulamaların gecikilmeden zamanında yapılmasını sağlayacak ve dolayısıyla çocukların fiziksel ve ruh sağlığını korumaya yardım edecektir. 

• Doğal afetlere ve acil durumlara karşı bir acil eylem planı vardır.
• Tehlike anında çocukların binadan kolaylıkla ayrılabilmeleri için çıkış kapısı, yangın merdiveni ve tahliye planı vardır.

Acil durumlar için çocuklar ve çalışanlar hazırlıklı ve tedbirlidir.

Sınıfların şekilleri de çok çeşitli olabiliyor, geniş kare bir sınıfınız da olabilir, ama bol kolonlu ve alanı düzenlemenizi zorlaştıran şekillerde bir sınıfınız da olabilir. Her şekilde, göz önüne alınması gereken bazı noktalar vardır.

Büyük Grup Alanı: Çocukların birlikte hikayeler dinledikleri, şarkı söyledikleri, oyunlar oynadıkları ve öğretmenle birlikte oldukları alanın belirlenmesidir (büyük grup alanı). Çocukların yere birbirlerine daha yakın oturdukları bir alan tercih edilmelidir. Bu bölge sınıfınızda büyük halının durduğu ve rahatlıkla çember şeklinde oturabilecekleri yerler olabilir.

Küçük Grup Alanı: Çocukların küçük gruplar şeklinde birbirleriyle biraraya gelebilecekleri alanlar olmalıdır.Birbirlerine yakın olarak konumlandıklarında ve rekabetçi bir çalışma yapmadıklarında çocukların oldukça yardımsever ve paylaşımcı davranışlar gösterdiği gözlenmiştir. Kimi zaman yeterli sayıda küçük bir masa bu ihtiyacı karşılar.

Bağımsız Alan: Çocukların bağımsız olarak çalışacakları ve kendi duygu ve düşünceleriyle başbaşa kalacakları bir alan yaratılması gerektiğidir. Minderlerin bol olduğu köşe bir alan olan okuma köşesi de çocukların kendi kendilerine kalabilecekleri köşelerdir.

Genelde gürültülü olan bir öğrenme ortamı çocukların bilişsel gelişimi, akademik başarısı ve sağlığı için uygun değildir. Sert zeminler temiz tutmak için uygundur ama sesi arttırırlar, yumuşak zeminler (halı gibi) ise sesi emer ve daha sıcak ve esnek bir ortam sağlarken, hijyen için çok uygun olmayabilir. Dolayısıyla, sert zeminler de dökülmesi saçılması daha muhtemel olan etkinliklerin yapılması ve halı ile kaplanmış olan alanların gürültülü olabilecek etkinliklerin yapılacağı ve çocukların zemine oturacakları alanlarda seçilmesi gerekmektedir.

Eğer bir öğrenme merkezi gürültülü, verimsiz ve rahatsız görünüyorsa, oradaki etkinliğin, malzemelerin veya düzenin tekrar düzenlenmesi veya değiştirilmesi gerekebilir. Bazen de masa ve sandalye sayısının değiştirilmesi o sorunu çözebilmektedir.

Bahçe ortamlarının avantajı çocukların istedikleri kadar ses çıkarıp, gürültülü olabilmeleridir. Yine de gözetilmesi gereken bir nokta da, çocukların sesli oyunları oynarken diğer sınıfları olabildiğince az rahatsız etmeleridir. Bunun için bu durumlarda, çocukların binadan ve pencerelerden olabildiğince uzak tutulmaları önemlidir.