Erken Çocukluk Döneminde Hikaye Kitabı Seçimi
Suna Hanöz
Erken çocukluk gelişimine dair bütün araştırmalar gelişimin ilk yıllarında öğrenmenin en yüksek seviyelerde gerçekleştiğini ve genç yaşta kazandırılan alışkanlıkların bir ömür boyu onlarla kalacağından bahsediyor. Bu nedenle, çocuğun ilk yılları, kitaplarla tanıştırılmak için mükemmel bir zaman.
Yapılan son araştırmalar, çocukların evde yeterli kitap okumadan okula başladığını ortaya koymaktadır. İlk başlarda, bu durumun ekonomik sıkıntılara bağlı olarak görüldüğü düşünülmekteydi. Ancak artık biliyoruz ki; sosyo-ekonomik statüden bağımsız olarak, çocuklar kitapla yeterince zaman geçirmiyorlar. Yüksek sosyo-ekonomik seviye ailelerden gelen çocuklara baktığımızda da, çocukların okula gelene kadar televizyon, bilgisayar önünde fazlasıyla zaman geçirmiş olduklarını ancak bunların çocuğu konuşturmaya, sesli düşündürmeye teşvik etmediğini, hayal dünyasını genişletemediğini görüyoruz.
Erken çocukluk gelişimine dair bütün araştırmalar gelişimin ilk yıllarında öğrenmenin en yüksek seviyelerde gerçekleştiğini ve genç yaşta kazandırılan alışkanlıkların bir ömür boyu onlarla kalacağından bahsediyor. Bu nedenle, çocuğun ilk yılları, kitaplarla tanıştırılmak için mükemmel bir zaman. Çocuğu zorlamadan, baskı yapmadan, çocuğun bir birey olduğunu unutmadan, onun görüşlerini alıyor olmak altın kuraldır. İyi seçilmiş, kaliteli çocuk kitapları, okuma-yazma sürecinin gelişebilmesi için çok önemli bir adımdır. Kitap seçerken sizlere yol gösterecek birkaç ipucunu sizlerle paylaşmak isteriz.
Kitabın anlatım dili çocuğu okumaya davet etmelidir. Öncelikle, kitabın çocuğun anlayabileceği yalınlıkta yazılmış olması çocukları rahat ettirir. Hikâyenin ritmi de oldukça önemlidir. Ana mesajları ders anlatır gibi veren kitaplar çocuğu kitaptan uzaklaştırabilir. Kitabın konusu ve içerisinde yer alan öğeler, çocuğun gündelik yaşamında karşılığını bulabileceği türden olmalıdır. Ana karakterin başına gelenler çocuğun bildiği ve günlük yaşantısında şahit olduğu olaylar olunca bu onlar için müthiş komik, adeta ‘gıdıklayıcı’ bir hal alır. Kitabın karakterleriyle empati duyabildiği zaman, yaşamın değişik yönlerini öğrenebilir, kendini tanıyabilir ve olumsuz davranışlarını değiştirebilir. Tüm bunlar çocuğun kişilik gelişimine olumlu etki eder.
Kitabın içindeki resimler çocuk için önemlidir. Çocuklar için kitabın resimleri, yazısından daha da önemli olabilir. Çocuklar, hikâyeyi takip etmek ve anlamak için resimleri kullanırlar. Özellikle 3 yaşına kadar, büyük ve canlı renklerin, resimlerin kullanıldığı kitaplar çocuklar için daima çok ilgi çekicidir. Resimlerin belirsiz, çok kalabalık ve anlaşılmaz olmamasına dikkat edilmelidir.
Kitabın konusu çocuğun ilgisini çekmelidir. Çocuğun ilgi duyduğu konularda kitapları almak, çocuğu kitaba yakınlaştırmak için oldukça önemlidir. Çocuğun hali hazırda ilgisini çeken bir konuda kitaba sahip olması, kitabı çok daha çekici kılar ve bildiklerinin ışığında okumasını sağlar. Çocukların hem bol kitap okumalarını hem de yeni konularda bilgi edinmelerini sağlamak hiç de kolay değildir. Bu sebeple, çocuk kitaplara ne kadar ilgi duysa, o kadar iyi olur. Bu köprü kurulduktan sonra çocuk yeni konularda kitaplar okumak isteyecektir.
Kitap okurken çocukla iyi vakit geçiriyor olmak önemlidir. Kitap okurken sadece kitabın kelimelerini okumak yerine, bir sayfayı bitirince, ara verip, resimden çocuğun hikâyeyi takip etmesine izin verebilir, ona okuduğunuz bölümde geçenleri resimde bulmasını isteyebilirsiniz. Bir nevi, siz yazılardan giderken, çocuklar ise kitabı resimlerden takip edecektir. Çocuklar böylelikle, birkaç okuma sonrasında resimlere bakarak size hikâyeyi anlatabilir hale gelir. Okuduğu hikâyenin içeriğiyle ilgili çocuğa sorular yönelterek, bilgisinin pekiştirilmesini hem de okumaktan daha fazla keyif almasını da sağlayabilirsiniz. Bir çocuk tekrar tekrar aynı hikâyeyi duymak istiyorsa, “Tekrar okuyalım! Bir daha!” diyorsa, birlikte eğleniyorsunuz demektir. Çocuklar aşina oldukları konulardan, kitabı iyi biliyor olmaktan, hatta ezbere bildikleri kitapları bir daha okumaktan güven hissi alırlar. Siz de bunu, bu sefer kitabı daha farklı yöntemlerle okumak için bir fırsat olarak kullanabilirsiniz.